20:30 - 00:00 UUR

Het volledig programma in één overzicht.
Klik op de afbeelding links voor een grote weergave of klik op de button hieronder om de pdf te downloaden. 

programma

Verdeeld over meerdere ruimtes kun je luisteren en deelnemen aan de volgende lezingen en activiteiten:

de sterrenhemel als
cultureel erfgoed

Door de toenemende lichtvervuiling is de sterrenhemel steeds minder goed te zien. Onlangs werd bekend dat de helderheid van het nachtelijk firmament elk jaar met tien procent toeneemt. Vanuit stedelijke omgevingen, waar verreweg de meeste mensen wonen, is de Melkweg al nooit meer zichtbaar. De Nederlandse Unesco Commissie van de Verenigde Naties ziet sterrenkijken als een vorm van gemeenschappelijk erfgoed, en er gaan zelfs stemmen op om een onbelemmerd zicht op het heelal te beschouwen als een universeel mensenrecht. Wetenschapsjournalist Govert Schilling neemt u in zijn presentatie mee op een rondreis langs de sterrenhemel; hij staat stil bij de rol die sterrenkijken altijd heeft gespeeld in de culturele geschiedenis van de mens, en hij beschrijft wat we kwijtraken als de kosmos voorgoed uit zicht zou verdwijnen.

FLOORTJE SCHEEPERS OVER DE GATEN IN ONZE KENNIS

Mensen zijn ingewikkeld. Gedrag is niet zelden moeilijk te doorgronden. We hebben soms een soort black box in ons hoofd. In de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) is men steeds meer gaan denken dat mensen met psychische problemen een hersenstoornis hebben of op zijn minst een afwijking, en dus ziek zijn. En dat die ziektes wetenschappelijk te doorgronden zijn. Maar is afwijkend menselijk gedrag niet veel te ingewikkeld om zo begrepen te worden?
Over die vraag komt prof.dr. Floortje Scheepers praten. Ze zal laten zien waarom modellen en labels (zoals ADHD of autisme in al zijn vormen) tekortschieten en waarom we bescheiden moeten zijn over wat we weten en begrijpen van gedrag. Mensen zijn complexe wezens die zich in de regel goed kunnen aanpassen. Als ze ontregeld raken kunnen ze met hulp van anderen herstellen, ook als we er nooit helemaal achter komen waarom ze ontregeld raakten. We moeten beter leren aanvaarden dat het leven ingewikkeld is. Als we proberen elkaar beter te begrijpen, kunnen we elkaar ook beter helpen, is de vaste overtuiging van Scheepers.

Floortje Scheepers is kinder- en jeugdpsychiater, hoogleraar Innovatie in de GGZ en hoofd van de afdeling psychiatrie van het Universitair Medisch Centrum Utrecht.

Michael Boevé OVER nachtzien en oogheelkunde bij dieren

Als je kijkt naar filmpjes op sociale media, dan moeten katten ons populairste huisdier zijn. Ze liggen op die filmpjes vaak eindeloos te slapen. Ze zijn van oorsprong dan ook vooral nachtdieren, met een scherp zicht in het donker. Hoe hun ogen werken komt prof.dr. Michael Boevé uit de doeken doen. Maar hij zal veel meer vertellen. Wetenschappelijk valt er veel te vertellen over het zien bij dieren, overdag en ‘s nachts. Net als mensen kunnen ook dieren in het algemeen en huisdieren in het bijzonder oogaandoeningen krijgen. En net als bij mensen bestaat ook voor dieren een heel scala aan methoden voor oogonderzoek en behandeling van aandoeningen.

Prof.dr. Michael Boevé is hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en internationaal vermaard specialist op het gebied van oogheelkunde bij dieren.

GRENZEN verkennen van onze menselijke kennis

De maan, die betoverende bol aan de nachtelijke hemel, heeft altijd tot onze verbeelding gesproken en symboliseert zowel nieuwe vergezichten als onbereikbare mysteries. In drie maangesprekken rekken we ons voorstellingsvermogen op en verkennen we de grenzen van onze menselijke kennis. Verwacht geen ‘zo zit het’-bijeenkomst, maar een experimenteel en ongedwongen gesprek waarin ruimte is voor zelfonderzoek. Bij ieder maangesprek voegt een speciale gast zich bij ons in de ger.

Gespreksleider: Lianne Tijhaar. 

#1 Gedachte-experiment: met andere ogen
Te gast: Michael Boeve (dierenarts en oogheelkundige)

Onze menselijke ervaring verschilt sterk van die van onze harige huisgenoot: de kat. Kunnen we begrijpen wat het betekent om een kat te zijn? Of een ander dier? En hoe kijken wij zelf eigenlijk naar de wereld? Sommige dingen vangen onze aandacht, terwijl andere ons volledig ontgaan. In dit gesprek word je uitgedaagd om je eigen perspectief op de realiteit onder de loep te nemen. Lukt het je om de wereld door andere ogen te bekijken?

#2 Teken je ideale toekomst 
Te gast: Floortje Scheepers (hoogleraar innovatie in de ggz)

Met innovatie en vernieuwing proberen we de wereld een beetje beter te maken. Maar wat bedoelen we eigenlijk met die woorden? Die vraag kan niet zomaar met een standaard antwoord worden afgedaan. In dit gesprek ga je op ontdekkingsreis naar jouw persoonlijke definitie van innovatie, door de toekomst te tekenen waarin jij graag zou willen leven. Laat je voorstellingsvermogen de vrije loop en ontdek hoe jij kan bijdragen aan een betere wereld.

#3 Socratisch gesprek met ogen dicht 
Te gast: Robin Scherpen (muzikant in het donker)

Muzikant Robin Scherpen ontdekte dat zijn creativiteit tot bloei kwam toen hij gedwongen werd om enkele dagen in volledige duisternis door te brengen. Het inspireerde hem om muziek te componeren. Wat zie jij wanneer je je ogen sluit? Doe mee aan een experimenteel gesprek met ogen dicht en ontdek hoe je verbeelding tot leven komt in het donker.

MAAKT MUZIEK IN HET DONKER

Eind februari 2023 verscheen van klassiek gitarist Robin Scherpen zijn debuutalbum ‘Music for the unseen’. Het is het resultaat van een bijzondere periode. Door een oogaandoening kon hij enige tijd geleden zijn partituren niet meer lezen. Voor een beroepsmusicus een enorm probleem. Na een gewaagde operatie moest hij in een totaal verduisterde kamer zijn ogen laten herstellen. Helemaal alleen op zijn gehoor en zonder enige visuele prikkel begon hij favoriete Zuidamerikaanse muziek voor gitaar te arrangeren, en later eigen composities te maken. De operatie bracht zijn gezichtsvermogen weer terug, maar zijn verblijf in het donker had hij zo stimulerend gevonden dat hij ook nu voor componeren een totaal verduisterde werkkamer heeft. Hij zal enkele van zijn composities uitvoeren.

robinscherpen.nl

roel van der heijden neemt je mee de ruimte in 

Het is in Nederland nogal eens bewolkt. Voor Roel van der Heijden, die graag sterrenkijkavonden organiseert, betekende dat heel geregeld dat hij zo’n avond moest afzeggen. Teleurstelling bij het publiek en bij hem. Hij ontdekte het computerprogramma Space Engine, waarmee je als een soort superastronaut op reis door de ruimte kunt. Het werd de basis voor zijn huiskamerplanetarium. Via projectie op het plafond neemt hij je mee de ruimte in. Als het wel helder weer is, trekt hij er met zijn zelfgebouwde telescoop op uit om in parken of op pleinen mensen naar hemelobjecten te laten kijken. Tijdens Science Café Noir is het planetarium te vinden in de ger die in de tuin van het Burgerweeshuis komt te staan.

Van der Heijden studeerde het brede vak science aan de Radboud Universiteit Nijmegen en werkt als wetenschapsjournalist, onder andere bij NEMO in Amsterdam.

Thubble - interactieve black box experience

Onze wereld is hectisch en vooral via onze telefoon overladen we onszelf de hele dag met prikkels. Kortgeleden publiceerde het Trimbos Instituut cijfers waaruit blijkt dat een toenemend aantal volwassenen door die constante prikkeling van zintuigen en gedachten psychische problemen ontwikkelt. We gunnen onze hersenen geen rust meer. De Thubble Community heeft een black box experience ontwikkeld waarin bezoekers een volkomen prikkelvrije omgeving kunnen beleven. In een verduisterde ruimte ervaar je enkele minuten een totaal niets. Er staat een team klaar dat elke deelnemer goed zal begeleiden.

impressionistische elektropop

Onder de naam ATKD maken Nina en Laura Philips impressionistische elektropop. De afkorting stond oorspronkelijk voor All The King’s Daughters, maar is een zelfstandige naam geworden. Ze treden op in de ger die in de tuin van het Burgerweeshuis komt te staan.

TEST JE KENNIS OVER HET DUISTER

Test je algemene ontwikkeling in onze pubquiz met vragen over donker, zwart en nacht in wetenschap, literatuur, muziek en beeldende kunst.
De quiz wordt in de avond drie keer gedaan, dus je hebt meerdere mogelijkheden om aan te sluiten.

KORTE VERHALEN VAN MARTEN HEIJS

Marten Heijs, in het dagelijks leven docent en ontwerper en ontwikkelaar van onderwijsvormen, schrijft in zijn vrije tijd korte verhalen. Hij publiceert ze op martenheijs.wordpress.com Zijn verhalen gaan over ontmoetingen met mensen en zijn bespiegelingen op het leven. Sommige spelen zich af in de avond of de nacht of gaan daarover. Hij komt er in de ger in de binnentuin van het Burgerweershuis een aantal van voorlezen.